269

Str. 2, 2, 431. ἀνάγει ἡ μάθησις... ἐπὶ τὸν  ἡγεμόνα τοῦ παντὸς, δυσάλωτόν τι χρῆμα καὶ  δυσθήρατον, ἐξαναχωροῦν ἀεὶ καὶ πόῤῥω ἀφιστάμενον τοῦ διώκὄντος... εἰς τὸν  γνόφον, οὐ ἦν ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ, εἰσελθεῖν βιάζεται (ό Μωυσῆς), τουτέστιν, εἰς τὰς ἀδύτους καὶ ἀειδεῖς περὶ τοῦ ὄντος εννοίας.

270

Str. 7, 1, 829. τὸν  Πατέρα τῶν ὅλων... οὐκ ἔτι φωνὴ παραδιδόμενον (Str. 5, 12, 695. ἀνωνόμαστον), σεβάσματι δὲ καὶ σιγῆ μετὰ ἐκπλήξεως ἁγίας σεβαστόν, καὶ  σεπτὸν κυριώτατα.

271

Str. 5, 12, 695. κἂν ὀνομάζωμεν αὐτὸ ποτε οὐ κυρίως· καλοῦντες ἤτοι ἕν, ἢ τἀγαθὸν, ἢ νοῦν, ἢ αὐτὸ τὸ  ὄν, ἢ Πατέρα, ἢ Θεόν, ἢ δημιουργόν, ἢ Κύριον, οὐχ ὡς ὄνομα αὐτοῦ προφερόμενοι λέγομεν, ὑπὸ δὲ ἀπορίας ὀνόμασι καλοῖς προσχρώμεθα, ἵν' ἔχη ἡ διάνοια,  μὴ  περὶ ἀλλὰ πλανωμένη, ἐπερείδεσθαι τοῦτοις· οὐ γὰρ τὸ  καθ' ἕκαστον μηνυτικὸν τοῦ  Θεοῦ, ἀλλὰ ἀθρόως ἅπαντα ἐνδεικτικά τῆς τοῦ  παντοκράτορος δυνάμεως.272Str. 5, 11, 689. ἡ μὲν γὰρ ξήτησις αόρατος, ἡ χάρις δὲ τῆς γνώσεως παρ' αὐτοῦ διὰ τοῦ  ϒἱοῦ. 5, 12, 696. λείπεται δὴ θεία χάριτι καὶ μόνω τῷ παρ' αὐτοῦ Λόγῳ τὸ  ἄγνωστον νοεῖν. Str. 4, 25, 635. ὁ δὲ ϒἱὸς σοφία τέ  ἐστι  καὶ  ἐπιστήμη, καὶ  ἁλήθεια, καὶ ὅσα ἀλλὰ τούτω συγγενή. Str. 7, 2, 831. ὅλος νοῦς. Str. 5, 3, 654. ἡ δὲ ἰδέα έννόημα τοῦ  Θεούὅπερ οί βάρβαροι Λόγον εἰρήκασι τοῦ  Θεού.273Str. 4, 25, 635. (p. Paris. 537). ὁ μὲν οὖν Θεὸς οὐκ  ἐστιν ἐπιστημονικόςὁ δὲ ϒἱὸς σοφία τέ  ἐστι  κ. τ. α. καὶ δὴ καὶ ἀπόδειξιν ἔχει, καὶ  διέξοδον-  πᾶσαι δὲ αἱ δυνάμεις Πνεύματος, συλλήβδην μὲν ἐν  τι πράγμα γενόμεναι, συντελοῦσιν εἰς τὸ  αὐτό, τὸν  ϒἱόνἀπαρέμφατος δὲ  ἐστι  τῆς περὶ ἑκάστης αὐτοῦ τῶν δυνάμεων ἐννοίας. καὶ δὴ οὐ γίνεται ἀτεχνῶς ἐν  ὡς ἕν, οὐδὲ πολλὰ ὡς μέρη ὁ ϒἱός, ἀλλ' ὡς πάντα ἔνἔνθεν καὶ  πάντα· κύκλος γὰρ ὁ αὐτὸς πασῶν τῶν δυνάμεων είς ἓν εἰλουμένων καὶ ἑνουμένων· διὰ τοῦτο καὶ «Α καὶ Ω» ὁ Λόγος εἴρηται· οὐ μόνου τὸ  τέλος ἀρχή γίνεται. В этом воззрении есть черты, напоминающие Плотина; впрочем, непосредственным источником этого взгляда для Климента мог служить и Платон. Plotin. 5, 1, 8; 1, 105. ὁ παρὰ Πλάτωνι Παρμενίδης ἀκριβέστερον λέγων διαιρεῖ ἀπ' ἀλλήλων τὸ  πρῶτον ἕν, ὃ κυριώτερον ἕν, καὶ  δεύτερον ἐν  πολλὰ λέγων καὶ  τρίτον ἓν καὶ  πολλά. На этом своеобразном взгляде на Логос как объединяющее начало Климент строит оригинальное определение веры и неверия: вера — единство, неверие — рознь. Str. 4, 25, 635 (537). διὸ δὴ καὶ  τὸ  εἰς αὐτὸν (τόν Λόγον) καὶ δι' αὐτοῦ πιστεῦσαι μοναδικόν  ἐστι  γενέσθαι, ἑνούμενον ἐν  αὑτῷ· τὸ  δὲ ἀπιοτῆσαι διστάσαι ἐστί, καὶ διαστῆναι, καὶ μερισθῆναι. Этот практический вывод из определения Логоса показывает, что оно имеет немаловажное значение для Климента.274Str. 5, 11, 689. ἐπὶ τὴν πρώτην νόησιν προχωροῦντες δι' ἀναλύσεως... ἀφελόντες μὲν τοῦ  σώματος τὰς φυσικὰς ποιότητας, περιελόντες δὲ τὴν εἰς τὸ  βάθος διάστασιν· εἶτα, τὴν εἰς τὸ  πλάτος καὶ  ἐπὶ τοῦτοις τὴν εἰς τὸ μῆκος· τὸ  γὰρ ὑπολειφθέν  ἐστι  σημεῖον μ ο ν ά ς , ὡς εἰπεῖν, θέσινἔχουσα· ἧς ἐάν περιέλωμεν τὴν θέσιν, νοεῖται μ ο ν ά ς . Εἰ τοίνυν ἀφελόντες πάντα ὅσα πρόσεστι τοῖς σώμασι καὶ τοῖς λεγομένοις ἀσωμάτοις, ἀπιῤῥίψωμεν εαὐτοῦς εἰς τὸ  μέγεθος τοῦ  Χριστοῦ· κἀκεῖθεν εἰς τὸ  ἀχανὲς ἀγιότητι προΐοιμεν, τῆ νοήσει τοῦ  Παντοκράτορος ἁμηγέπη προσάγοιμεν, οὐχ ὃ  ἐστι ν, ὃ δὲ  μὴ   ἐστι  γνωρίσαντες.275Cohort, ad gent. с. 9. p. 72. ἡ ἀγαθή μονάς.