3. Historica. Hue congeres, quicquid historia est, vel (ut pueri loquuntur) exemplum, sive id fusius exscri- batur, sive non. Tribus his classibus triplex accommodandus est index in libro separato.

Lemmata, qui sint facienda

Duo sint quaterniones chartae complicatae in quarto, ut bibliopolarum officinae loquuntur, sibimet inserti, habe- antque latiores paulo margines; his praefige titulum lemmata. Ubi duos quaterniones illos impleveris, alios illis atque alios appone, prout multum excerpseris. Ita haec res in infinitum potest crescere sine ullo chartae dispendio. Titulos lemmatum nulla ordinis ratione habita subjunge, exempli gratia:

Lacrimae et quidquid ad illas. De his Caesar Baronius, torn. 2, an. 253, numero 8 et anno 254, num. 55: Thamuz idoli concavi oculis infusum plumbum et accensus intus ignis, ut idolum flere videretur. De lacrimis Chrisostomi homilia I in epiphan domini. Eleganter dictum: nimium risus pre- tium est, si cum probitatis impendio constat. Juliana virgo martyr rogum lacrimis extinxit. Marcellus expugnantis Syracusis flevit (Valerius, 5, 1). Iulius Caesar illacrumavit capiti Pompei hostis (ibidem). Lacrimae oratio sunt effi- cacissima (Maldonatus in cap. 2); loan de Xerxis lacrimis (Valerius, lib. 9, cap. 13). Lacrimae viduarum ex oculis in coelum subsiliunt (Ecclesiastus, cap. 35, ver. 17, illustris locus). Homo cum primum plorat, vigilat; cum primum in cunis ridet, dormit (Cardanus, lib. 8, De rerum varietate, cap. 43, prope finem).

Adversariorum exemplum. Descriptio fusior lusciniae apud Tullium aviculae plataneae (De natura deorum). Verbo montium, fluminum, operum omnium et c. prolixior excriptio, epitaphiorum. A lemmatibus eo diffe- runt, quod in adversaria referantur res illae, quae paulo fusiorem secum explicationem. trahunt, uti esse ritus priscos, epitaphia, virtutes, vitia, conscientia.

Historic a. Quicquid ad historiam sacram, profa- nam, veterem, novam, latinam, graecam, barbaram hue spectat. Ut titulus: «Fortunae ludibrium». Alvarus Luna ab humili fortuna ad summum pervenit; in praeceps eum ambi- tio dedit, nil ei ad regnum praeter nomen deerat. Tandem bona ejus omnia occupata, ipse majestatis damnatus mula ad supplicii locum vectus est. In medio foro theatrum, in eo crux alta, et geminae faces, tapete substrato. Luna cons- cendes locum, crucem veneratus, annulum signatorium et galeruni puero amanuensi dedit; proximae felicitatis cum praesenti fortuna comparatio inimicis etiam lacrumas excusserat. Erat uncus ferreus sublimi ligno confixus. Rogat carnificem, quern in usum paratus esset? ille, ut sejunc- tum a trunco caput imponatur. Subdit Alvarus: post mortem de corpore facito quod lubet; viro forti mors turpis esse non potest, nec immatura. Simul diloricatis tunicis intrepide caput securi subjecit anno 1453.

Triginta annos ita in aula dominatus est, ut nihil nec majoris nec minoris rei, nisi eo arbitro gereretur; ita ut nec Ioannes III, Rex Castelae, vestem mutaret eo non cons- cio.

Truncus in theatro relictus, pelvi juxta posita ad colli- gendam stipem, qua sepeliretur homo paulo ante regibus potentia exaequandus. Sic res humanae variant. Alvarus prioribus annis consuluit vatem: praedictum est Cadahasmum exitio fore; est oppidum hujus nominis in Hispania quod semper vitavit Luna, et significat etiam ferale theatrum, quod vitare non potuit (Ieremias Drexellius in aurifodina sua, pars 2, caput 8).

Lemma. Lemma dicitur aliquando apophtegma, h. e. breviter et argute dictum. Musarum vox originatione haeb- raicum.

Quibus (musis) et originatio accedit, quae non aliunde, quam ab ipsis haebreis petenda est. Quibus disciplina ac doctrina quaelibet, peculiariter autem ethica, musar, appel- latur (Aug. Buchnerus, in oratione festa 3, sub finem).

ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ ВЫПИСКИ

Как переводить авторов на родной язык

Если отдельные латинские слова ты выразишь теми же немецкими, получится нелепость. Ибо об одном и том же предмете римлянин говорит так, а немец иначе. Например, у Теренция [1201] говорится: лошадей или собак кормить (alere) для охоты. Если ты в данном случае захочешь equos alere (кормить коней) перевести через Pferde nahren (кормить коней), то ты передашь значение глагола alere, но отступишь от правила и традиций немецкой речи: немцы говорят не ein Pferd nahren (кормить коня), a ein Pferd hal- ten (содержать коня). Таким образом, когда мы что‑либо переводим с латинского, всегда следует учитывать обычаи и свойства языка, не ограничиваясь одной передачей смысла и значения слов (Бухнер, ч. II, письмо 28)  [1202].

Литература полезна для богословия и для другого вида занятий. Чем больше успехов достигнешь в изучении наук, тем больше впоследствии будешь успевать в богословии или в другой науке (Он же, там же).