Личность и Эрос

436

"ʿH μία φύσις εἰς μυρία κατεμερίσθη τμήματα· καὶ οἱ τῆς αὐτής φύσεως ἀλλήλων ἐσμὲν δίκην ἑρπετῶν θηρίων παραναλώματα" ("Одна природа разделяется на мириады частей; и мы, части одной природы, становимся жертвами друг друга, как это в обычае у пресмыкающихся тварей"). Максим Исповедник. О различных затруднениях. PG 990, 256 В. См. также: 397 С: "ʿH φιλαυτία τῆς ἑκάστου γνώμης... τὴν ἡμερωτάτην ἐθηρίωσε φύσιν καὶ μίαν τὴν οὐσίαν εἰς πολλὰς καὶ ἀντιθέτους, οὐδὲν δὲ χεῖρον εἰπεῖν, καὶ φθαρτικὰς ἀλλήλων, κατέτεμε μοίρας" ("Себялюбие нрава каждого... уподобило нашу в высшей степени единую природу природе зверей; и единую сущность мы превратили во множество противостоящих, если не сказать хуже, губительных друг для друга частей"). Также 716 В: "Πρὸς τὴν φύσιν κεκτημένος ὁ ἄνθωπος τὴν ἀλλοτρίωσιν, καθ ἥν πάντα τὰ τῆς φύσεως παρὰ τὴν φύσιν μεταχειρίζεται, τᾡ κατὰ παράχρησιν τρόπω τήν τὴς φύσεως παραφθείρων εὐπρέπειαν" ("Отказавшись отчужденным от природы, вследствие чего всё принадлежащее к природе он использует противоестественно, [человек] таким образом извращает благое употребление природы"),

437

"Νόει μοι ἐρωμένην κόρην... τὸν δὲ ταύτης ἐρῶντα ἔξωθεν προσπελάξοντα... Εἰ τοίνυν ἐκ μικρᾶς καὶ στενοτάτης ὀπῆς ἡ κόρη, μόνην χρυσῶ πεπυκασμένην τὴν χεῖρα ἔξωθεν ἐκτείνασα, τᾡ ἐραστῆ ἐπιδώσει, κἀκεῖνος ταὐτης δραξάμενος καὶ τὸ ἀμήχανον κάλλος αὐτῆς κατανοῶν κατασπάζεται αύτήν... τὴν τοῦ πόθου μᾶλλον ἔκκαυσιν περισσοτέραν ἐκ τούτου τᾡ τοιούτω σφοδρῶς ἀπεργάσεται... Καὶ καθάπερ ὁ τὴν ἐκ χρωμάτων κατασκευασθεῖσαν ἄψυχον εἰκόνα τῆς νύμφης νυμφίος ὁρῶν ταύτη πρόσκειται καὶ ἐνατενίζει διηνεκῶς καὶ βούλεται ὁρᾶν αὐτήν, ἀναφλέγων τὸν πόθον αὐτοῦ καὶ τὴν ἐπιθυμίαν τὴν πρὸς αὐτήν, ἐπὰν δὲ αὐτὴν ἐκείνην τὴν νύμφην παραγενομένην θεάσηται, οὐ κατὰ τὴν τῆς εἰκόνος μορφὴν οῦσαν, ἀλλ ᾽ ἐν ἀσυγκρίτω καὶ ἀφράστω κάλλει ἀμώμητον τὸ εἶδος κεκτημένην τῆς εὐπρεπείας, καὶ ταύτην κατασπάσηται καὶ περιπλακῆ, οὐκέτι ὅλως ἀνέχεται πρὸς τὴν εἰκόνα ταύτης ἐπανιδεῖν σχετικῶς τὸ αὐτὸ δὴ μειζόνως πάσχουσι καὶ οἱ ἐκ μεγέθους καὶ καλλονῆς τῶν ὁρωμένων κτισμάτων τὴν δύναμιν καὶ τὴν σοφίαν τοῦ γενεσιουργοῦ ἀναθεωροὖντες καὶ εἰς ἀγάπην καὶ πίστιν τὴν πρὸς αὐτὸν καὶ εἰς φόβον ἐκ τούτω ἁγνὸν κατὰ προκοπὴν αναγόμενοι. Ὁπότε γὰρ αὐτᾡ ἐκείνω οὐσιωδῶς τᾡ Θεῶ ἑνωθῶσι καὶ τῆς ἐκείνου θέας καὶ μεθέξεως ἀξιωθῶσιν, οὐκέτι τῆ εἰκόνι τῶν ποιημάτων, οὐδὲ τῆ σκιᾶ τῶν ὁρωμένων ἐμπαθῶς ἢ προσπαθῶς ἢ σχετικῶς προσανέχουσι" ("Помысли о возлюбленной деве... и любящем ее, приближающемся снаружи... И вот, если из малого и узкого оконца дева только протянет наружу украшенную золотом руку и подаст ее влюбленному, а тот, схватив ее и представив недостижимую красоту девы, начнет целовать руку.. то, пожалуй, от этого ярко почувствует еще больший пыл страсти от ее красоты...

Ибо не к образу творений и не к тени зримого страстно и устремительно возвышаются они, когда сущностно соединяются с самим Богом и удостаиваются видеть Бога и быть причастными к Нему"). Симеон Новый Богослов. Βίβλος τῶν Ἠθικῶν. Λόγος Δ' Sources Chrétiennes 129, p. 70-74.

438

"ʿH γὰρ ασθένεια τῶν αἰσθήσεων οὐ δύναται συναντῆσαι τῆ φλογὶ τῶν πραγμάτων" ("Ибо немощь чувств не может встретиться с пламенем творений"). Исаак Сирин. Аскетические изыскания. Слово КГ᾽, изд. Σπανοῦ, σελ. 94.

439

"Αὐτός, ὁ πάντων αἴτιος... δι ᾽ ὑπερβολὴν τῆς ἐρωτικῆς ἀγαθότητος ἔξω ἑαυτοῦ γίνεται... Καὶ ἐκ τοῦ ὑπὲρ πάντα καὶ πάντων ἐξηρημένου πρὸς τὸ ἐν πᾶσι κατάγεται κατ ᾽ ἐκστατικὴν ὑπερούσιον δύναμιν ἀνεκφοίτητον ἐαυτοῦ" ("Сам виновник всего сущего ... по причине избытка любовной благости исходит вне себя... И, будучи превыше всего и запредельным всему, он тем не менее снисходит в недра всего в экстатической и сверхсущностной силе, сам оставаясь неуделимым"). Дионисий Ареопагит. Об именах Божьих. IV, PG 3, 712 AB (пер. Г. Эйкаловича, с. 57). См. также Максим Исповедник. Схолии к трактату "Об именах Божьих". PG 4, 229 С: "Ὁρᾶς πῶς φησιν, ἐπειδὴ καὶ ἕως φύσεως ἐλήλυθε· φύσεως μὲν τῆς ἡμετέρας νόησον· καὶ ὅτι τὸ φύσεως οὐ καλῶς λέγομεν ἐπὶ Θεοῦ. ἰδοὺ γὰρ πῶς φησιν, ἕως φύσεως κατῆλθε, τουτέστιν, ἕως ἐκείνου ἔφθασε τοῦ ἀτιμοτέρου, καὶ οὗπερ αὐτὸς οὐκ ἐκέκτητο" ("Ты видишь, как он [Ареопагит] говорит: "Снизошел до природы", - и разумей, что речь идет о нашей природе; и что не хорошо мы говорим о природе, что она у Бога. Ибо смотри, как он говорит: "Снизошел до природы", то есть до недостойного, чего сам Он не имел").